Słonecznik to jedna z najważniejszych roślin oleistych na świecie. Znajduje on zastosowanie w przemyśle spożywczym (olej słonecznikowy, nasiona łuskane), paszowym, a także energetycznym (biomasa). W Polsce powierzchnia uprawy słonecznika nie przekracza 100 tys. hektarów. Słonecznik wykorzystywany jest przez gospodarstwa do przełamania zmianowania zboża-kukurydza-rzepa i uznawany jest za roślinę niezbyt wymagającą pod kątem agrotechniki. Rozpoczynając uprawę słonecznika, należy mieć jednak świadomość, że na plantacji mogą wystąpić choroby znacznie obniżające plon.
Zgnilizna twardzikowa
Jedną z najgroźniejszych chorób słonecznika jest zgnilizna twardzikowa, wywoływana przez grzyb Sclerotinia sclerotiorum, atakujący również inne rośliny uprawne. Jej objawami są wodniste plamy na łodygach i koszyczkach. Z czasem plamy te brunatnieją i pokrywają się białą, watowatą grzybnią. W tkankach porażonej rośliny rozwijają się czarne przetrwalniki grzyba – sklerocja. Choroba prowadzi do zamierania całych pędów i uszkodzenia koszyczków.
Czynnikami zwiększającymi ryzyko zachorowania są przede wszystkim sprzyjające infekcji i rozwoju chorób warunki atmosferyczne, takie jak wysoka wilgotność gleby i powietrza i długotrwałe opady w okresie kwitnienia oraz dojrzewania. Występowaniu choroby sprzyja także zbyt gęsty siew oraz niewłaściwe zmianowanie, czyli następstwo po sobie roślin porażanych przez tę jednostkę chorobową. Sklerocja są w stanie przetrwać w glebie nawet kilkanaście lat, atakując m.in. soję, rzepak. Zgnilizna twardzikowa może powodować straty plonu na poziomie 20–50%. Obniża jakość nasion i ich przydatność w tłoczeniu oleju.
Szara pleśń
Drugą bardzo groźną chorobą słonecznika jest szara pleśń, powodowana przez grzyb Botrytis cinerea. Atakuje ona zarówno młode siewki, jak i rośliny dorosłe. Charakterystycznym objawem są brunatne, szybko rosnące plamy na łodygach, liściach i koszyczkach. Roślina robi się miękka i gnije. Ostatnim etapem jest szary nalot z zarodnikami, pokrywający całą porażoną część rośliny.
Szara pleśń rozwija się szczególnie intensywnie w latach wilgotnych i chłodnych. Sprzyja jej nadmierne zagęszczenie łanów oraz wadliwe zmianowanie. Szara pleśń może powodować kilkudziesięcioprocentowe straty plonu, pogarsza też jakość nasion.
Inne choroby słonecznika
Poza zgnilizną twardzikową i szarą pleśnią w uprawach słonecznika występują również inne choroby, które – choć zwykle mniej groźne – również mogą powodować poważne problemy. Wymienić należy tutaj przede wszystkim zgorzel siewek oraz mączniaka rzekomego – obie choroby wywoływane są przez grzyby.
Pierwszym krokiem w stronę zdrowych roślin jest wybór odmiany słonecznika o dobrym profilu zdrowotności, a zwłaszcza pod kątem najważniejszej choroby – zgnilizny twardzikowej. W agrotechnice słonecznika należy uwzględnić także przynajmniej jeden zabieg fungicydowy. Przegląd dostępnych fungicydów do ochrony roślin znajdziesz tutaj: https://osadkowski.pl/srodki-ochrony-roslin/fungicydy–c-001107. Termin aplikacji środków grzybobójczych przypada przed kwitnieniem. Do tego celu można wykorzystać połączenie substancji czynnych z grupy triazoli (difenkonazol, tebulonazol, metkonazol, protiokonazol), ze związkiem o działaniu zapobiegawczym, np. azoksystrobiną lub boskalidem.
Zdrowotność łanu słonecznika
Choroby grzybowe mogą znacząco ograniczyć plon słonecznika oraz pogorszyć jakość nasion, zwłaszcza w warunkach wysokiej wilgotności i błędów w zmianowaniu. Największe straty powodują zgnilizna twardzikowa i szara pleśń, prowadzące do zamierania pędów, gnicia koszyczków i kilkudziesięcioprocentowy ubytków w zbiorach. Skuteczna ochrona opiera się na wyborze odmian o dobrej zdrowotności oraz zastosowaniu przed kwitnieniem zabiegu fungicydowego z udziałem triazoli i substancji o działaniu zapobiegawczym.
Artykuł sponsorowany
